Afryka | Graj! Kolektyw

Wpisy

Loreena McKennitt

1 grudnia 2010/0 Komentarze/w Graj Muzyką /Autor admin

Jeżeli miałbym wypisać szczególnie ważne dla rozwoju mego gustu muzycznego zespoły, na jednym z ważnych miejsc bezwzględnie pojawiłaby się Loreena McKennitt. Kobieta, której imię i nazwisko zapisując zawsze się zastanawiam, ile powinno być o, e, t, n i a. Ortograficzne szaleństwo. Na miejscu honorowym zaś umieściłbym utwór poniższy, choć przyznam, że obecnie nie wzbudza we mnie wielkich emocji:

Nie będę ukrywał, że o ile sławna stała się jako wykonawczyni tradycyjnej muzyki irlandzkiej (sama będąc śpiewaczką i harfiarką o irlandzkich korzeniach), właściwie znam ją przede wszystkim z albumów „The Book of Secrets” i „An Ancient Muse”, mających z tym nurtem niewiele wspólnego. Pierwsze albumy (sam je określam jako należące do „epoki harfy”) faktycznie zawierają typowy, irlandzki folk, jednak jakoś wykonanie artystki niezbyt mnie doń przekonuje. Natomiast albumy późniejsze („epoka poharfijna”), nawiązujące do różnych nurtów tradycyjnych z całego świata (znacie takie lakoniczne pojęcie jak „world music”?), charakteryzując się mocno podkreślonym rytmem i wyraźnymi, choć wcale skomplikowanymi melodiami, często wykorzystującymi całą paletę egzotycznych instrumentów.

Głos prawie zawsze kobiecy, dość niski, ponoć to sopran, ale mam wrażenie, że śpiewa dość różnorodnie, głównie po angielsku (tj. w jednym z dialektów „kanadyjskiego”), czasem jedynie zawodząc. Nie sposób tu szukać perkusji, trudno gitar czy klawiszy, łatwo natomiast instrumentów dętych, szarpanych, wielu przeszkadzajek. Dobrze sobie przypomnieć, że zbiór grzechotek, stukających o siebie kijków, djembe i dundunów potrafią w pełni się obronić jako wartościowe elementy melodii.

Przyznam, że najnowszych albumów Loreeny nie znam. Nie potrafię powiedzieć, w jaką stronę zmierza i ewoluuje. A szkoda. Postaram się nadrobić w wolnej chwili.

Może zabrzmi to niepoprawnie politycznie, ale wydaje mi się, że utwory McKennitt nie przez przypadek są słuchane głównie przez kobiety. Jest to prawdziwie delikatna, subtelna gra muzyki spokojnej, podkreślanej śpiewem wypełnionym emocjami. Ok, nie jestem osobą o mocno zakorzenionej świadomości genderowej i nie potrafię precyzyjnie wyrazić, dlaczego muzyka ta jest według mnie bardziej „kobieca” niż „męska”, niemniej zdecydowana większość osób, które miały okazję ze mną o niej porozmawiać, należało do stanu niewieściego.

– Muzyka tła: 3/5 – tak, o ile nie planujemy scen akcji a graczom nie przeszkadzają klimaty New Age. Jest spokojnie, kontemplacyjnie (ta, muzyka kontemplacyjna. Uwierzę, jak zobaczę), przy tym właściwie całkiem fantasy. Mankamentem może być duża ilość utworów z wokalem, ale jeżeli zazwyczaj puszczamy pozbawione śpiewu tło, może warto dać im szansę;
– Muzyka obszaru: 3/5 – pojedyncze utwory mogą wzmocnić składanki mniej i bardziej rzadko używane, od „podróży”, poprzez „żydowskie miasto” czy „przyjęcie” do „Wigilii”;
– Muzyka przygody: 3/5 – zdecydowanie warto odsłuchać i zachować najciekawsze dla nas utwory Loreeny, pamiętając o ich istnieniu. Znajdziemy tu sporo utworów na sytuacje dziwne, czasem wręcz bardzo dziwne i jestem w stanie sobie wyobrazić sceny wręcz do nich naginane, zwłaszcza, jeżeli dotyczą podróży po świecie (Wolsung?) w krajach egzotycznych. Niestety, nie znajdziemy tu ciekawych battle tracków czy utworów na potrzeby scen akcji;
– Muzyka drużyny: Nie.

Przykład, jak zwykłe „Fel shara” może przekształcić się w śmiertelnie poważne „Sacred Shabbat”. Cóż, licentia poetica:

Po narodzeniu Pana

13 października 2010/0 Komentarze/w Graj Muzyką /Autor admin

Luźna myśl przed treścią recenzji.

Obecnie prawie co dzień można natknąć się na pojęcie „kontrowersyjny”. Wielu artystów (i to znanych, szanowanych i opisywanych z perspektywy znawców sztuki nowoczesnej jako utalentowanych) wręcz dąży do tworzenia kontrowersji – dzieło bez niej uważają albo za puste i klasyczne, albo po prostu za nieopłacalne (szum wpływa na profity, bez profitów trudno stworzyć i spopularyzować cokolwiek, choćby zbiór poezji).

Zastanawiam się jednak, jak do swojej twórczości zasiadali Wojaczek, Witkacy czy Gombrowicz – czy pisząc utwór literacki myśleli „wow! Ten kawałek wzbudzi kontrowersje!”, czy po prostu pisali utwór, który w kontrowersje zaczął obrastać? Jakie wy dzieła wolicie? Stworzone jako kontrowersyjne czy zwykłe akty twórcze, które kontrowersyjne się stały?

W Polsce trudno mówić o filmie „Ostatnie kuszenie Chrystusa”. Nic to, że poprzedzony został krótkim wyjaśnieniem, że film właściwie o Jezusie nie mówi, jednak posługuje się jego historią, by pochylić się nad pytaniami o ludzką naturę i kondycję duchową człowieka. Nieważne, że posiadał identycznie zinterpretowany pierwowzór literacki, a przy tym nawet pozbawiony tych elementów broniłby się jako utwór niezależny od mesjanizmu, co prawda wchodzący w dialog z kulturowymi kliszami, lecz wykorzystując je w sposób twórczy. Film został przez polskich katolików zakazany, nie doczekawszy się premiery. Był, heh, zbyt kontrowersyjny, przez co nie znajdziemy raczej polskich tekstów rozważających słabe (a jest ich sporo) czy genialne (tych jest więcej) sceny.

Jeszcze przed premierą światową filmu na rynku pojawił się album Petera Gabriela z soundtrackiem do filmu, zawierając jednak na okładce pierwotny tytuł dzieła, który zmieniono dopiero niedługo przed premierą. „Passion”.

Z pewnych powodów (shalom, Yerushalayim!) historia proroka z Nazaretu kojarzy mi się z pustyniami, palącym słońcem i bezkresami. Wyraźne, wysuwające się na pierwszy plan instrumenty perkusyjne, zawodzące w dali trąby, ewentualne zawodzenia ludzi – tę garść, której się spodziewałem, faktycznie otrzymałem. Nie zabrakło jednak utworów czerpiących z elektroniki, często sięgających do nienaturalnych, nieprawdopodobnych dźwięków.

Dwadzieścia utworów daje łącznie nieco ponad sześćdziesiąt sześć (tak, wiem) minut muzyki. Niestety, prawie połowa z nich może i miała sens w budowaniu przytłaczającej, charakterystycznej atmosfery filmu, jednak poza ekranem stają się dziwaczne i sztuczne. Trzymająca wysoki poziom połowa godziny zdecydowanie warta jest uwagi.

Utwory są raczej melancholijne, niezbyt dynamiczne, zazwyczaj towarzysząca im melodia nie przyciąga natrętnie uwagi, przez co nieco przerzedzony album może bez trudności wpasować się w tło. A jednak „The Feeling Begins” idealnie wpasowuje się w sceny walk, zwłaszcza, gdy zagrożenie dopiero narasta, by dopiero doprowadzić do konfliktu. „Sandstorm” wręcz zachęca do wprowadzenia sceny snu, kontemplacji, lęku, zaś trudno mi wyobrazić sobie bardziej dostojny, a przy tym subtelny utwór do sceny opisu jak „Zaar”.

Wokale pojawiają się okazjonalnie, nigdy nie wypowiadając konkretnych słów, ograniczając się do kolejnego dźwięku. Najbardziej dobitnie rozbrzmiewają w kawałku o wymownym tytule „Passion”, gdzie niemalże cierpiętnicze zawodzenia nagle zastępuje piękny, delikatny śpiew dziewczyny.

– Muzyka tła: 2,5/5 – da się, ale raczej nie jako samodzielny album. Trzeba zawczasu odrzucić kilka utworów nazbyt dynamicznych i zdecydowanie warto wcześniej dokładnie całość przesłuchać, by nie wpaść w nagłe zdziwienie gwałtowną zmianą nastroju;
– Muzyka obszaru: 3/5 – album oderwany od tematyki filmu nie kojarzy się bynajmniej z sakralnością, prędzej z tajemnicą i konwencją snu. Przykładowe albumy, które możemy wzbogacić: pustynia, zagrożenie, sen;
– Muzyka przygody: 4/5 – nie ma, co ukrywać. Duża część albumu jest nieprzydatna. Sam jeszcze nie przeprowadziłem pod niego sesji. Ale damn – byłbym w stanie do przynajmniej pięciu utworów zrobić osobne sceny. Świetne zasilenie inwencji;
– Muzyka drużyny: Tak.

Pod skwierczącym piaskiem

21 lipca 2010/0 Komentarze/w Graj Muzyką /Autor admin

Poszukiwanie muzyki związanej z pustynią? Absurd. Pustynia to piasek, może trochę trawy i sporo głazów. Jej zakres dźwięków ogranicza się do nielicznych zwierząt, wędrowców, głównie jednak do jęków istot padających pod wpływem przygniatającego słońca. No i wiatru.

Jednak „Le Serpent Rouge” wydany w 2005 przez szwedzką grupę Arcana ukazał mi pełnię mej pomyłki. O ile pierwszy utwór (In search of the divine) składa się jedynie z całkiem nudnego echa i szumów, to reszta albumu uniknęła słabszych momentów. Dark ambient połączony z world music inspirowanym Afryką dały efekt wybitny.

Przede wszystkim rytm. Dominującą rolę pełnią instrumenty perkusyjne, zarówno djemby i dunduny, jak i dzwonki czy grzechotki. Nawet, jeżeli utwór można określić dynamicznym (Under the sun), nie wybija się z ogólnego wrażenia ospałego, nużącego bujania się po pustynnych wydmach. Bardzo łatwo jest wyobrazić sobie podróż na grzbiecie wielbłąda i jego usypiający marsz.

Innymi źródłami dźwięków są cymbały (pojawiają się rzadko, od razu jednak wybijając się na pierwszy plan), nieliczne wokale wykrzykujące w oddali glosolalie (co jedynie pogłębia poczucie bezkresności) i – standardowo dla gatunku – liczne elementy elektryki.

Nie mogę powiedzieć, żebym był wielbicielem różnorodnych nurtów afrykańskiego folku czy znawcą muzyki towarzyszącej podróżnikom i pustynnym pielgrzymom. Mam jednak wrażenie, że albumu równie tajemniczego, niepokojącego, przytłaczającego majestatem morza piasków i przy tym naprawdę mistrzowsko tworzącego nastrój nie uświadczycie.

Ocena:
– Muzyka tła: 3/5 – monotonne, ospałe, ale nie nużące dźwięki ubarwiają sesję nie skupiając na sobie zbyt wiele uwagi;
– Muzyka obszaru: 5/5 – doskonały album na sesje związane z atmosferą pustyni – wzbogacony innym wykonawcą jest w stanie pobrzmiewać przez całe spotkanie;
– Muzyka przygody: 3/5 – pozostawia możliwość manipulowania dynamiką utworów, pozwalając na dostosowanie tempa opisu do potrzeb sceny. Niestety, brakuje utworów mogących wpasować się do scen związanych z walką;
– Muzyka drużyny: Nie.

Jak się sprawdziło na sesji: bardzo dobrze.